Ketonen. Wat zijn het en wanneer testen?
Als diabeet meet u het gehalte bloedsuiker periodiek en wordt op basis van deze meting eventueel ook insuline toegediend. Maar iedere diabeet moet ook op z’n hoede zijn voor een ketoacidose en de hoeveelheid ketonen in het bloed. Het ketonengehalte wordt steeds vaker gemeten en fabrikanten van glucosemeters spelen hier uiteraard op in.
Wat zijn ketonen?
Om te kunnen leven en bewegen heeft een lichaam energie nodig. Alles wat u eet wordt in de maag en darmen omgezet naar glucose, de brandstof van een lichaam. Dankzij insuline kunnen cellen de glucose omzetten in energie. Mensen met diabetes moeten insuline handmatig inspuiten, zodat de glucose omgezet kan worden in energie. Wanneer er te weinig insuline aanwezig is om glucose om te zetten gaat het lichaam vetten gebruiken. Op dat moment komen ketonen vrij. Ketonen zijn afvalstoffen die vrijkomen als vetten worden afgebroken. Bij teveel ketonen in het bloed kan deze afvalstof tot een ketoacidose leiden. Hierbij verzuurt letterlijk het bloed en vallen organen en andere lichaamsfuncties uit. Tijdig opmerken van een ketoacidose is dus erg belangrijk voor iedereen met diabetes.
Wanneer ketonen meten?
Er is geen vaste tijd of periode wanneer u moet meten, maar u dient goed te letten op onderstaande symptomen. Wanneer u – als diabeet – last krijgt, wordt aangeraden om ketonen te meten:
Wat zegt het resultaat van een meting?
Een resultaat onder de 0,6 mmol/L betekent dat u een normaal ketonenniveau heeft.
Bij 0,6 tussen 1,5 mmol/L heeft u een verhoogd ketonenniveau. Vet wordt verbrand, we spreken dan van ketose. Bijvoorbeeld tijdens of na het sporten, maar u heeft wel een risico op een tekort aan insuline. Er is nog geen reden voor alarm, maar let wel op. Drink veel water, eet regelmatig in kleine porties, spuit wat extra insuline in en test later opnieuw.
Een resultaat tussen de 1,6 en 3,0 mmol/L is zorgelijk. U heeft dan een hoog niveau van ketonen met risico op een ketoacidose. Contacteer direct een zorgverlener voor advies. Schakel direct de nooddiensten in als u een resultaat heeft boven de 3,0 mmol/L en zeker wanneer u heeft overgegeven.
Ketose tijdens en na het sporten
Misschien heb je het zelf weleens meegemaakt, of ken je iemand die dit meegemaakt heeft. Een aparte acetongeur tijdens of na het sporten en je niet zo lekker voelen. Hoe komt het dat je juist met sporten te maken kunt krijgen met ketose?
Wat is ketose
Ketose is metabool proces, wat dus wil zeggen dat het in te maken heeft met je stofwisseling. Je lichaam gebruikt overal energie voor: om te denken, te lopen, te zitten en te sporten. Deze energie haalt je lichaam uit de lever, hier bevindt zich de glycogeenvoorraad. De glycogeenvoorraad bestaat uit glycogeen, dit is een soort van glucose. Wanneer je glycogeenvoorraad uitgeput is dan moet je lichaam ergens anders energie vandaan halen. Je lichaam zal de energie uit vetten halen. Dit heet ketose.
Ketose tijdens het sporten
Wanneer je sport verbrand je vetten en suikers. Hoeveel procent vet en hoeveel procent suiker je verbrandt, hangt af op welke intensiviteit je sport. Als je 100 meter gaat sprinten dan verbrand je enkel en alleen suiker. Als je gaat wandelen dan verbrand je vaak voor een groot gedeelte vet. Wanneer je te veel suiker verbrand tijdens het sporten gaat je lichaam over op de vetverbranding. Wanneer je geen klachten ervaart dan is dit geen probleem en als je afvallen als doel hebt dan wil je juist dat vetten verbrand worden. Het verbranden van vetten gebeurt het meest tijdens cardio sporten.
Cardio vs krachttraining
Cardio training en krachttraining hebben verschillende effecten op het ketonen gehalte in het bloed. Na een cardio training zijn er meer ketonen in het bloed. Als er wordt gesport op een lichte tot matige intensiteit dan heeft cardiotraining een positief effect op het ketonengehalte in het bloed. De glycogeenvoorraden in de lever worden minder, het bloedsuikergehalte daalt waardoor insuline minder wordt en er meer glucagon geproduceerd wordt. Er komen meer vetzuren in de bloedbaan terecht tijdens cardio training.
Gebruik van eiwitten
Eiwitten worden tijdens cardio training niet veel gebruikt. Deze leveren maar circa 5% van de energie die nodig is. Als de glycogeen voorraden leeg zijn dan worden er meer eiwitten gebruikt maar dit is ook niet meer dan 10%. Om deze reden worden lange cardio trainingen afgeraden bij lege glycogeenvoorraden doordat de spiereiwitten aangesproken kunnen worden. Dit zou kunnen leiden tot een afname van de spiermassa.
Ketonen en sporten
Ketonen voorzien het lichaam maar voor 1 procent van de energie tijdens sporten. Bij het ketogeen dieet kunnen de ketonen tijdens het sporten tot 20 procent van de energie leveren. Dit is echter alleen zo als het lichaam nog niet lang in ketose verkeert. Als het lichaam gewend is aan ketose dan leveren ketonen niet meer dan 7 tot 8 procent van de energie. Door cardio training op een nuchtere maag te doen kun je het lichaam snel in ketose brengen. Als er op een nuchtere maag wordt gesport op een 65% intensiteit gedurende een uur dan neemt het aantal ketonen in het bloed enorm toe. Deze ketonen worden echter niet veel gebruikt voor energie. Het hoogste ketonengehalte is na 5 uur na de cardio training.
De man met de hamer
Waarschijnlijk ken je deze uitspraak wel: de man met de hamer tegenkomen. Wanneer je de man met de hamer tegenkomt dan kun je niet meer verder en ben je uitgeput. Veel marathonlopers komen tijdens de marathon de man met de hamer tegen. Je lichaam verkeert dan in een ketogene toestand. Je kunt een hongerklop krijgen als je op vet of spierverbranding overgaat. Een hongerklop kan zich zomaar opdoen waardoor je je snel futloos en moe voelt.
Kun je ketose voorkomen?
Als je ketose tijdens het sporten wilt voorkomen is het belangrijk om voor het sporten altijd wat te eten of drinken. Zo voorkom je dat je later alsnog in ketose komt. Wanneer je lang en intensief sport, dan kan het soms fijn zijn om tussendoor al wat binnen te krijgen. Dit is vaak zo bij duursporten. Wanneer je toch in ketose komt, dan kun je het beste iets met veel suiker drinken. Vloeistof wordt namelijk sneller opgenomen in je bloed. Je kunt kiezen voor een sportdrankje, maar ook een bidon met limonade kan goed werken.
Kosten voor dit onderzoek zijn €10,00